Koszarki, domy dróżników itd.

[RomekL]

Domy powstawały w takim celu, by dróżnicy (obchodowi) mieli gdzie mieszkać. W szczegóły nie wgłębiałem się, ale z opowieści mojej babci, która taki dom miała okazję obserwować były one w znacznym stopniu samowystarczalne (miały np. studnię i piec chlebowy). Budynków takich trochę się uchowało w różnych miejscach sieci, z moich obserwacji wynika, że raczej w stanie gorszym niż lepszym. Z tego co się orientuję to w zaborze rosyjskim, gdzie budowano powszechnie z drewna budynki takie należą już do rzadkości.

Literatura podaje, że domki dróżników znajdowały się w odległości ok. 1,5 km od siebie (w czasach budowy pierwszych linii kolejowych), w czasach późniejszych oczywiście ta odległość musiała się zmieniać. Przy torach powstawały jeszcze posterunki odstępowe i strażnice przejazdowe, część z nich także zamieniono na budynki mieszkalne i niektóre z nich mają się nieźle. Zjawisko to jest generalnie niezależne od terenu zaboru.

Dodam, że wzdłuż kolei warszawsko-peterburskiej (czyli obecnej linii kolejowej nr 6 ) koszarki były z zasady murowane - w tzw. rosyjskim stylu urzędowym: Z czerwonej cegły, nieotynkowane, z fugowanymi fugami, ach dwuspadowy kryty dachówką; okna szcześcioszybowe, nadproża nad oknami łukowate (łuk bardzo łagodny, dawał sektor 10 góra 15 stopni kątowych).
Koszarki te budowano według norm cieplnych opracowanych dla znacznie mroźniejszych okolic Rosji (podobno obliczano je na temperatury zewnętrzne do -45 stopni Reaumure'a, czyli -56,25 st. Celsjusza), więc miały zdumiewająco grube ściany.
Jako dodatkowa izolacja cieplna służył wojłok (czyli niskogatunkowy filc) położony na ścianę od wewnątrz, następnie wojłok przybijano do ściany poprzez dranki (listewki nie piłowane, a łupane siekierą) i na dranki kładziono tynk.

W bieżącym roku wyburzono koszarkę (niegdyś służbowe mieszkanie dróżnika przejazdowego) przy przystanku Klembów (szlak Wołomin - Tłuszcz) -stała po zachodniej stronie linii kolejowej, a po północnej stronie drogi łączącej Klembów z Ostrówkiem (można ją także traktować bardziej całościowoj jako drogę z Rasztowa do Tułu; w Klembowie stanowi ona ulicę gen. Fr. Żymirskiego, a w Ostrówku - ul. Kolejową).